Opis
W dobie postępującej automatyzacji i cyfryzacji, systemy oparte na sztucznej inteligencji coraz śmielej wkraczają w sferę postępowań karnych. Niniejsza monografia stanowi kompleksowe opracowanie analizujące wpływ rozwiązań AI na konstytucyjne prawo do obrony, a także związane z tym wyzwania etyczne czy potencjalne zagrożenia dla zasady rzetelnego procesu.
Autorka analizuje ryzyka, jakie niesie ze sobą stosowanie algorytmów i systemów sztucznej inteligencji w procesie karnym – od etapów gromadzenia dowodów aż po ocenę materiału procesowego. Omawia przykłady ich wykorzystania, wskazuje granice dopuszczalnej ingerencji AI w prawa i wolności jednostki oraz proponuje kierunki zmian legislacyjnych, zgodnych z konstytucyjnymi i międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka.
W książce zawarto m.in.:
- konkretne przykłady użycia AI w systemach prawnych różnych państw (USA, Chiny, Estonia, Włochy i inne),
- możliwości wykorzystania algorytmów przy analizie dowodów czy przewidywaniu recydywy,
- kluczowe regulacje prawne (w tym unijny AI Act),
- szczegółowy przegląd typów systemów AI (LLM, systemy predykcyjne, widzenie komputerowe, NLP),
- standardy dotyczące wyjaśnialności algorytmów oraz bezpieczeństwa danych w kontekście postępowań karnych.
Publikacja ma charakter uniwersalny i skierowana jest zarówno do sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych, jak i wszystkich zainteresowanych przecięciem tematyki technologii i prawa.
Spis treści
Wykaz skrótów
Wprowadzenie
Rozdział 1. Prawo do obrony
1.1. Podstawy systemowe prawa do obrony
1.1.1. Prawo do obrony w kontekście normatywnym rzetelnego procesu
1.1.2. Charakter i znaczenie prawa do obrony
1.1.3. Pojęcie i treść prawa do obrony
1.2. Granice prawa do obrony
1.2.1. Granice temporalne
1.2.2. Granice podmiotowe
1.2.3. Granice przedmiotowe
1.2.3.1. Prawo do obrony formalnej
1.2.3.1.1. Pojęcie, źródła i formy prawa do obrony formalnej
1.2.3.1.2. Warunki efektywności prawa do obrony formalnej
1.2.3.1.3. Dopuszczalność ograniczeń
1.2.3.2. Prawo do obrony w znaczeniu materialnym
1.2.3.2.1. Prawo do informacji i prawo dostępu do materiałów postępowania
1.2.3.2.2. Prawo do obrony osobistej
1.2.3.2.3. Prawo do tłumaczenia
1.3. Warunki ograniczeń
1.4. Podsumowanie
Rozdział 2. Sztuczna inteligencja
2.1. Pojęcie sztucznej inteligencji
2.1.1. Definicje sztucznej inteligencji
2.1.2. Cechy sztucznej inteligencji
2.1.2.1. Rozumowanie
2.1.2.2. Uczenie maszynowe
2.1.2.3. Podejmowanie decyzji
2.1.2.4. Autonomiczność
2.2. Modele i rodzaje sztucznej inteligencji
2.2.1. Modele sztucznej inteligencji
2.2.2. Rodzaje sztucznej inteligencji
2.3. Podstawowe pojęcia związane z zastosowaniem systemów sztucznej inteligencji
2.3.1. Sieci neuronowe
2.3.2. Big data
2.4. Etyczna sztuczna inteligencja
2.4.1. Cyfrowy konstytucjonalizm a polityka regulacyjna
2.4.2. Wyjaśnialna sztuczna inteligencja i black box problem
2.4.3. Zagrożenia dla konstytucyjnych praw i wolności
2.5. Zastosowania sztucznej inteligencji
2.5.1. Przetwarzanie języka naturalnego
2.5.1.1. Uwagi ogólne
2.5.1.2. Duże modele językowe – LLM
2.5.2. Widzenie komputerowe i rozpoznawanie obrazów
2.5.3. Prognostyka
2.6. Podsumowanie
Rozdział 3. Wykorzystanie sztucznej inteligencji do celów postępowania karnego
3.1. Systemy przetwarzania języka naturalnego
3.1.1. Ekstrakcja informacji, ekstrakcja elementów prawnych i tworzenie baz danych
3.1.2. Streszczanie dokumentów
3.1.3. Tłumaczenie maszynowe
3.1.4. Systemy rozpoznawania mowy i generowanie transkrypcji
3.1.5. Question answering i wyszukiwanie informacji
3.1.6. Generowanie dokumentów. AI Lawyers i automatyzacja postępowań
3.2. Systemy widzenia komputerowego
3.2.1. Systemy rozpoznawania twarzy
3.2.2. Wielozadaniowe widzenie komputerowe
3.2.3. Technologia satelitarna a widzenie komputerowe
3.2.4. Wykorzystanie widzenia komputerowego w celu przetwarzania dowodów
3.2.5. Obrazowanie nieświadomych reakcji organizmu
3.3. Systemy predykcyjne
3.3.1. Pojęcie prewencji i predictive policing
3.3.2. Polityka kryminalna oparta na analizie ryzyka
3.3.3. Wykorzystanie systemów predykcyjnych w Stanach Zjednoczonych
3.3.3.1. Początki wykorzystania – Los Angeles i Nowy Jork
3.3.3.2. Chicago
3.3.3.3. PredPol
3.3.3.4. COMPAS
3.3.4. Europejskie systemy predykcyjne i przykłady wykorzystania w innych państwach
3.3.5. Predictive policing w Chinach a etyczna sztuczna inteligencja
3.3.6. Analiza predykcyjna dla celów obrony
3.4. Podsumowanie
Rozdział 4. Wpływ systemów sztucznej inteligencji na prawo do obrony. Regulacja wykorzystania sztucznej inteligencji do celów postępowania karnego
4.1. Wpływ wykorzystania systemów sztucznej inteligencji na prawo do obrony
4.1.1. Wyjaśnialność a efektywna obrona
4.1.2. Bezpośredniość wpływu na sytuację procesową
4.1.3. System sztucznej inteligencji jako obrońca z urzędu
4.1.4. Systemy wykorzystywane do celów obrony
4.1.5. Praktyczne zagrożenia dla oskarżonego
4.2. Regulacja wykorzystania systemów sztucznej inteligencji
4.2.1. Podstawa prawna stosowania systemów sztucznej inteligencji
4.2.1.1. Zasada legalizmu
4.2.1.2. Przykłady regulacji systemów sztucznej inteligencji
4.2.1.3. Regulacja sztucznej inteligencji w polskim porządku prawnym
4.2.2. AI Act jako podstawa regulacji
4.2.2.1. Uwagi wprowadzające
4.2.2.2. Systemy nieakceptowalnego ryzyka
4.2.2.3. Systemy wysokiego ryzyka
4.2.3. Standardy materialne wykorzystania systemów sztucznej inteligencji
4.2.3.1. Jakość danych
4.2.3.2. Bezpieczeństwo danych
4.2.3.3. Wyjaśnialność systemów sztucznej inteligencji
4.2.4. Standardy AI Act a gwarancje prawa do obrony
4.2.5. Algorytmiczna Ocena Wpływu
4.3. Podsumowanie
Zakończenie
Bibliografia
